Het onstaan
Bron: “Bart Aller”- Nordengoed: Bouwhistorische opname en waardestelling Slichtenhorsterweg 41 Nijkerk
Het complex Nordengoed bevindt zich aan de Slichtenhorsterweg in de buurtschap Slichtenhorst ten zuiden van de stad Nijkerk in de gelijknamige gemeente.
Nordengoed voor renovatie
De oorsprong van Nijkerk
Nijkerk was oorspronkelijk een, mogelijk, ommuurd kerkdorp. De naam Nijkerk stamt af van de Nieuwe kerk, die gebouwd werd nadat de oude kapel in 1221 door een veenbrand was verwoest. De bewoners van Nijkerk waren onbeschermd tegen zeevloeden van de toenmalige Zuiderzee. In de 14e eeuw werd aan Reinald III van Gelre toestemming gevraagd om het land met een dijk te beschermen. De vergunning werd verleend en het beschermde land kreeg de naam “Erckemede”, later Arkemheem. Ook na deze bescherming kwamen nog regelmatig overstromingen voor. Als grensplaats tussen het bisdom Utrecht en het hertogdom Gelre heeft Nijkerk veel te lijden en in 1412 wordt het dorp verwoest. Hertog Reinald IV verleent Nijkerk als vergoeding voor de schade op 27 maart 1413 stedelijke vrijheid en rechten. Nijkerk werd na enige tijd met een gracht omringd en drie poorten gaven toegang tot de veste.
Geschiedenis Slichtenhorst
Vanaf de negende eeuw tot begin 1800 waren veel boerderijen en grond in de omgeving van Nijkerk in handen van Duitse kloosters. Door samenwerking van de hertogen van Gelre en deze kloosters heeft deze situatie lang standgehouden. Het gebied wat nu Slichtenhorst heet, viel onder het klooster Abdinckhof in Paderborn. Tijdens de Franse bezetting, omstreeks 1803, raakten de kloosters hun bezittingen kwijt. Ze werden in beslag genomen door de Nederlandse staat en kwamen door verkoop in particuliere handen. Door samenvoeging van een aantal boerenhoeven ontstond het landgoed Slichtenhorst. Nordengoed is gelegen in het karakteristieke slagenlandschap aan weerzijden van de Slichtenhorsterweg. De Slichtenhorsterweg is een van de oudste wegen van Nijkerk. Langs deze weg staan een aantal historische boerderijen met duidelijke kenmerken van een oude agrarische cultuur. Slicht betekent ‘vlak of effen veld’ en horst is een hoogte die begroeid is met ander hout dan de omringende lagere delen. Slichtenhorst was dus een vlakke, begroeide verhoging in een laag landschap.
Tijdens het pachtschap van Hendrik Dasselaar wordt de boerderij in 1860 ingrijpend gemoderniseerd. Na zijn dood komt in 1870 Teunisje van der Brink, weduwe en akkerbouwster die op haar beurt in 1877 overlijdt waarna haar zoon Wijnand het roer overneemt. Waarschijnlijk overlijdt hij rond 1902 want in 1902 wordt Jan Gerritsen (1871-1962) pachter. Hij heeft vier dochters van wie dochter Aaltje trouwt met Hendrik Davelaar wiens zoon Jan de boerderij rond 1962 voortzet.
Jan Davelaar verlaat in 2005 Nordengoed. Vanaf dat jaar wordt de boerderij tijdelijk bewoond.
Bron: Topotijdreis.nl kaart uit 1815
Landgoed Nordengoed
Nordengoed precies is ontstaan is onbekend. In het verpondingregister van Nijkerk daterend uit 1650 wordt oa. vermeld: Evertje Gootschalcks heeft het goedt “Norden”, daar pagter aft is Henrik Ham met huijs, hoft van ¾ spint 6 mergen hooglants, halft thient vrij ende 12 mergen leeglants. De pachter Evertje Gootschalcks is de vroegst bekende bewoner van Nordengoed.
Rond 1831 wordt als eigenaar van de boerderij vermeld planter Lambertus van Elfrinkhof. De familienaam van Elfrinkhof is tot op deze dag verbonden met het eigendom van de boerderij. In 1829 is als pachter Egbert van de Wal (1764-1833), bouwman woonachtig op Nordengoed. Zijn zoon Wouter neemt waarschijnlijk de pacht over van zijn vader. Een ingekleurde kadastrale minuut laat met behulp van de gegevens uit de OAT het grondgebruik rond Nordengoed zien. In 1840 is Hendrik van Dasselaar (1794-1869) pachter.
Bladzijde uit verpondingsregister van 1650 in Nijkerk
Het terrein rond de boerderij voor de renovatie
Rijksmonument
Het ensemble Nordengoed heeft inmiddels de status van rijksmonument gekregen vanwege de unieke ligging van de boerderij met schuren en hooiberg. Echter door de tijdelijke bewoning en het niet meer in gebruik zijn als agrarisch bedrijf leek het geheel verloren voor de toekomst.
Zwaar verwaarloost en overwoekerd door de natuur
Bijna verloren gegaan
Het hele terrein was overwoekerd door twee meter hoog onkruid. De gebouwen stonden op punt van instorten en waren overwoekerd door klimop. De hooiberg verging in de eerste storm van 2018. Het einde van het ensemble Nordengoed was nabij.
Dit was de situatie toen de huidige eigenaren Jan en Margriet Bolks Nordengoed voor het eerst zagen begin 2017. Na een jaar wachten kwam het geheel begin 2018 te koop in onderhandse verkoop en waren zij de gelukkige eigenaren. Na de eerste hoopvolle weken volgden al snel de moeizame discussies rond milieu, natuur en monumenten status. Niets mocht, met als resultaat dat het geheel nog meer teloorging.
Een nieuwe toekomst voor Nordengoed
Uiteindelijk werd samen de Bouwer “Habe”, de architect “Henk Schuurman”, de interieurarchitect “Wildenberg” én monumentaal architect “De Prouw” samen met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Het Gelders Genootschap, de Provincie Gelderland én de gemeente Nijkerk een oplossing gevonden en werd de renovatie gestart.
Na de renovatie heeft Nordengoed weer toekomst… om meer geschiedenis te schrijven